Zie ook mijn ervaringen met LUCHA
woensdag 14 december 2016
Nog maar enkele dagen en dan is het 19 december, middernacht. De uiterste termijn waarop de Congolese president Kabila, moet aftreden, omdat zijn tweede mandaat is afgelopen. De druk op de president is de afgelopen weken enorm toegenomen omdat gevreesd wordt voor een uiterst instabiele periode met veel geweld.
De Congolese regering heeft in ieder geval flink wat geld uitgetrokken om middels een grote advertentie in de New York Times aan te kondigen dat het slechts gaat om een handjevol extremisten dat geweld wil, en dat het merendeel van de bevolking langzaam met elkaar naar en vreedzame overgang wandelen.
De overheid vergeet voor het gemak te melden dat het allemaal niet zover had hoeven komen, als de president gewoon was afgetreden na zijn tweede mandaat en had gezorgd voor nieuwe presidentsverkiezingen.
In Goma lijkt het op stilte voor de storm. Iedereen houdt de adem in. Sommigen mompelen dat het mee zal vallen: enkele dagen vol geweld en dan gaat ieder weer zijns weegs. Anderen denken dat acties van de nieuwe organisatie LUCHA voor onrust zullen zorgen, ook al willen zij alleen vreedzame manifestaties. De overheid heeft immers al hun acties verboden omdat ze geen officiele vereniging zijn. Lucha roept ook op tot een algemene staking vanaf 20 december.
Weer anderen hopen dat de katholieke kerk op het laatste nippertje nog met een compromis komt: onder meer een aangepast proces naar verkiezingen en een overgangsregering waar iedereen, van pygmee tot de bond van eenarmigen een plaats in zal krijgen. Dat samenstellen kost tijd, als het al lukt, maar het zorgt in ieder geval voor een nieuw (tijdelijk) perspectief en dus naar men hoopt, enige kalmte. De Congolese krant Le Potentiel verwacht dat er uiterlijk 16 december meer bekend wordt.
Vandaag vlieg ik dus weg van mogelijk grote onrust. Een slechte zaak voor een journalist, maar eerlijk gezegd kan ik toch niet veel doen als de shit losbreekt. Ik heb geen goede bescherming dit keer en dus is werken tijdens onlusten, een onmogelijke zaak. Ik hou natuurlijk wel contact met mijn Congolese collega’s hier, om te weten hoe het allemaal gaat.
Vorige week was ik een paar dagen in Beni. Een kleine stad midden in de bossen waar de afgelopen twee jaar zo’n 1600 mensen werden afgeslacht. Hier lag de wereld niet wakker van. Nog steeds vallen er bijna elke dag doden, meestal zijn het burgers. Waarom? Uiteindelijk gaat het allemaal om geld. Oost-Congo moet een chaos blijven, zodat rijke politici, ondernemingen en buurlanden, nog rijker kunnen worden.
29 november 2016
Uitglijer in Goma
Kleine tegenslag gisteravond. In mijn haast om niet helemaal in het pikkedonker mijn weg te zoeken naar het hotel, verzwikte ik mijn knie. Ik hoorde mijn kniebanden krijsen! Lavakeien zijn niet geschikt voor een snelle pas. En dus hou ik nu maar even gedwongen rust, met af en toe een kort loopje door de hotelkamer, om het zaakje niet helemaal te laten verstijven. Nu maar duimen dat het volgende week weer over is: naar het onrustige Beni met een kapotte knie is niet helemaal aan te raden. Deze week zou ik meisjes gaan filmen en dat zou moeten lukken, met een aangepast schema en een aangepast tempo.
Het uitkiezen van de meisjes vind ik een lastige zaak. Ik heb er nu drie gezien, en alledrie zijn ze niet bepaald spraakzaam. Dat is heel begrijpelijk; er kruist niet elke dag een Witte Asperge hun pad. Ze vinden me doodeng, en dus probeer ik grapjes te maken, die meestentijds doodvallen. Ik hinnik nog wat na om mijn eigen grapje, terwijl het meisje doodserieus naar me kijkt. Wat een mal mens.
Gisteren was ik voor het eerst bij mijn fixer. We kennen elkaar sinds 2009 en nog nooit was ik bij hem thuis geweest. Nu wel, want hij had een nichtje, dat best in de documentaire zou kunnen meedoen. De ouders van het meisje wonen in Masisi, zij is naar mijn fixen gestuurd, omdat haar ouders geen geld meer hadden voor school en eten.
Het huis van mijn fixen is er een zoals velen: een zwarthouten gebouw, lek dak, glanzend betonnen vloer met gaten en scheuren. Het bankstel werd bedekt door kleurige kleedjes, zodat het kale schuimrubber niet zichtbaar zou zijn.
Helemaal achterin was hij bezig met het bouwen van een nieuw huis van betonblokken.De eerste verdieping stond er. Geld voor een dak of een vloer was er nog niet.Onderweg naar een andere afspraak, kwamen we zijn vrouw tegen. Ze deed net of ze ons niet zag. Doodeng die witte asperges …. Ze had een hele dappere man!
Zaterdag 27 november 2016
Sprak gister aan de rand van het Kivumeer met uitzicht op de blikkerende Rwandese lichtjes aan de overkant, met een bijzonder iemand. Ivan Godfroid werd geboren in Rwanda, verhuisde na anderhalf jaar naar Belgie, studeerde iets met landbouw, was vlakbij Rwanda tijdens de genocide, schrijft gedichten en woont tegenwoordig in Oost-Congo waar hij de ontwikkelingsorganisatie Vredeseilanden bestiert.. Als regime-propagandist Tom Ndidahiro scherp over iemand schrijft, dan weet je bijna zeker: dit zit goed. Zelf schrijft Godfroid losjes over zijn ervaringen in Congo in een blog voor het Belgische medium MO*. Vind hier een blog dat hij schreef over een bezoek, samen met Grote Merendeskundige Kris Berwouts,aan onder andere de LUCHA-leden Serge en Rebecca, in de gevangenis (zie hieronder donderdag 25 november).
Zelf begon ik de dag met een beetje de zijnsvraag 'waartoe zijn we hier op aarde …?’ toen voor de zoveelste keer iemand van mijn netwerk het af liet weten. Ben een half uurtje hard gaan lopen en kwam met een helder hoofd terug. Pakte de telefoon en kon verdere afspraken maken met de jongerenbeweging LUCHA en wat andere vrienden die ik niet bij naam kan noemen. Vandaag zit mijn dag vol! Het blijft altijd een beetje ingewikkeld zo probeerde ik het gisteravond via een haperende skypeverbinding uit te leggen aan echtgenoot: je moet vandaag verwerken wat je gisteren hebt gedaan, doen wat je op je programma hebt staan en zorgen dat je morgen ook weer aan de slag kunt met de dingen die nodig zijn. ‘Kind, kom toch lekker naar huis’ verzuchte hij. Ik was vergeten te zeggen dat ik juist die onzekerheid en het geregel, eigenlijk wel heel fijn vond.
Overigens belde Serge van LUCHA dat de campagne Bye Bye Kabila nog niet van start zou gaan en dat hij zelf voor enkele dagen naar Kinshasa vertrok Bijna tegelijkertijd kreeg ik een mailtje van de Nederlandse ambassade in Kinshasa die waarschuwde voor ongeregeldheden in de hoofdstad, vanwege demonstraties. Ik moest erg denken aan wat Serge me donderdag vertelde: ‘Dat de demonstraties van LUCHA vaak gekaapt werden door jongeren van politieke partijen of jongeren die gewoon uit zijn op rellen. Dat LUCHA daardoor haar goede naam dreigt kwijt te raken. Ook zijn die rellen een excuus voor de politie en de inlichtingendienst om zelf geweld te gebruiken!
Donderdag 25 november 2016
Hoop voor Goma?
Sprak gisteren met drie jonge mensen die deel uit maken van LUCHA. Twee ervan, Serge en Rebecca, werden gearresteerd op 15 februari 2016 en opgesloten in de Gomese gevangenis. “We zijn niet bang voor risico’s. We zijn vastbesloten zaken te veranderen. We hebben de autoriteiten altijd gezien als een soort halfgoden. Maar niet de onveiligheid, de werkloosheid en de armoede zijn het probleem. Wij zijn het probleem. We hebben onze eigenn rol nooit begrepen. Wij zelf moeten onze democratische rol oppakken. Wij kunnen dingen veranderen. Niet door deel uit te gaan maken van het systeem, maar door een kritisch parallel systeem te vormen. En ja, Tunesië en Egype zijn onze voorbeelden.” Morgen begint LUCHA een vreedzame campagne: Bye Bye Kabila. Natuurlijk ga ik kijken wat dat inhoudt.
Verder gesproken met iemand over de rhesusfactor. Vrouwen die positief zijn (DD) kunnen antistoffen tegen hun kind maken als ze zwanger zijn. Wanneer er niets gebeurt, kan de zwangerschap worden afgebroken. Het onderwerp bleek nauw aan te sluiten bij mijn ervaringen in Benin. Want vrouwen bij wie de kinderen telkens maar weer door het eigen lichaam worden afgestoten, worden gezien …. je raadt het al, als heksen.
Vandaag ga ik een meisje uitzoeken voor de documentaire die ik aan het maken ben voor het Zoetermeerse Alfrink College en The Hague Peace Projects. Tenminste, als ik het schoolhoofd kan vinden waarmee mijn contact dus ruzie heeft. Hij heeft nog steeds niets van zich laten horen, en dus schuif ik zijn verhaal opzij. Ik kan niet wachten tot meneer weer eens iets van zich laat horen.
Woensdag 23 november 2016
Een minder fortuinlijke dag
Mijn contact heeft ruzie gemaakt met het hoofd van de school waar ik een meisje zou filmen. Hij beloofde gisteren met een alternatief te komen. Dat is niet gebeurd. Mijn contact bij de kiescommissie (CENI) beloofde me gesprekken met vertegenwoordigers uit heel Noord-Kivu. Hij liet niets van zich horen. Ik wilde even langs de Nederlandse vertegenwoordiging hier in Goma. Volgens de website zouden ze tot 16.00 uur open zijn. Ze waren gesloten. Ik heb me ook nog eens het schompens naar ze gezocht, want geen vlag, geen bordje, geen zweempje rood - wit - blauw of oranje duidde dat hier Nederland bureau hield.
Gelukkig waren er ook geslaagder momenten.Zo krijgen collega Elvis en ik alle medewerking van de VN-vredesmacht Monusco om bij hen rond te kijken en dat ook te doen in de grootste onrusthaard op dit moment: Beni. We hoeven maar even te bellen en hop, over twee dagen ligt er een MoP (ticket) klaar om ons te halen en te brengen. Dat levert overigens misschien ook ethisch journalistieke problemen, maar daarover later meer. Morgen kunnen we praten met iemand die ons wat meer gaat vertellen over het mandaat. Vreemd was het wel, in het oude kantoor van Wiliam Elachi te staan, de vorige contactpersoon met de pers. Hij stierf aan een hartaanval op de stoepen van een Monusco-ziekenhuis gerund door Indiers. Hij was vergeten zijn pasje mee te nemen en de Indiers weigerden hem binnen te laten. Van je Monusco-Broeders moet je het maar hebben.
Dinsdag 22 november 2016
Gefluister in Goma
Gisteren veel oude vrienden gesproken. Ze maken zich ernstige zorgen over hun land. Er wordt van alles gefluisterd. Bijvoorbeeld dat er ergens tussen Bukavu en Goma, aan de rand van het Kivumeer, zo’n 50 soldaten bivakkeren op een plantage die is gekocht door een Rwandees. De soldaten proberen jongens en mannen te ronselen. M23 is bezig terug te komen, zo gonst het in Goma.
Officieel loopt het mandaat van president Joseph Kabila af op 19 december 2016. Maar de verkiezingen voor een nieuwe president zijn verschoven naar april 2018! Er zijn mensen die daadwerkelijk geloven dat Kabila een stapje terug doet en zijn vroegere vriend, daarna vijand en nu weer vriend Vital Kamerhe naar voren schuift als tussenpaus. Maar de realisten beseffen dat Kabila in ieder geval nog tot het voorjaar van 2018 de touwtjes in handen houdt.
Het is heerlijk weer in Goma te zijn. Er wordt als vanouds veel gebouwd en overal staan grijs betonnen karkassen ingepakt in houten stellages. Het is regenseizoen, en 22 tot 23 graden overdag. Zeer doenlijk. Gisteren ook lang gesproken met een Congolese collega. We gaan een paar leuke artikelen samen maken onder meer over de verkiezingen die er niet zijn.
Maandag 21 november 2016
Goma! Langs het vliegveld half uitgebrande vliegtuigjes, kapotte vliegtuigjes, een enkele wachttoren. De landingsbaan is de hobbeligste van allemaal die ik deze ‘rechtstreekse’ vlucht vanuit Brussel aandeed: Parijs (Frankrijk), Addis Abeba (Ethiopië), Bujumbura (Burundi).
Hier in Oost-Congo blijf ik de komende drie weken. Ik ga op zoek naar de stemhokjes die er nu niet zijn, omdat de verkiezingen zijn uitgesteld. Ik wil praten met een nieuwe jongerenbeweging die wil dat de oude corrupte garde ophoepelt en wel zo snel mogelijk. Ik wil samen met de Congolese collega Elvis Katsana op zoek naar de waarde van Monusco: hoe zit het met de prijs/kwaliteit verhouding van de duurste VN-missie ooit. En ik ga een meisje filmen voor een project van het Zoetermeerse Alfrink College en The Hague Peace Projects.
Veel te doen dus in drie weken. Spannend wordt ook de financiering. Die heb ik nog lang niet rond! Duimen dus maar dat ik niet halverwege mijn hotel wordt uitgegooid!
Ik hou jullie op de hoogte!
PS: Ik hou jullie ook op de hoogte over de ontwikkelingen rondom Iyamuemye en Mugimba voor zover mogelijk. Het is gek te bedenken dat zij maar enkele honderden kilometers van mij af zitten en ze toch zo onbereikbaar zijn! Ik zie de duizend heuvels van Rwanda, ze zijn gruwelijk mooi.