Koolmezen in de Correze

De koolmezen vlogen uit op de dag dat ik zelf uitvloog naar Nederland, op 2 juni.

Woensdag 30 mei 2012

Terwijl de euro wankelt, de brand in Syrie onblusbaar lijkt en er in Oost-Congo kinderen sterven van de honger door de gevechten, gaan onze huis-koolmezen gewoon door met groeien. Het pinksterweekend brachten echtgenoot en ik door in de Pyreneeen en bij terugkomst bleek het nest plots kleuter -af. Het dons heeft plaatsgemaakt voor heuse veren en de voorheen blinde ogen blikken nu pienter naar de nestgenoten, alert of daar niet vaker een wurm naar toe gaat dan naar hen zelf. Het lijkt er op alsof ze alle vier een stropdas hebben, het zijn dus vier pubermeisjes. Misschien dat ze daarom zo vaak bezig zijn met hun toilet: met hun bekje schikken ze veren, totdat ze echt goed zitten volgens de laatste coole koolmezenmode. Het kan natuurlijk ook dat het nest gewoon boordevol zit met luizen en vlooien. 

Hun brede witte muil heeft inmiddels grotendeels plaatsgemaakt voor een beschaafd vogelbekje, maar ze schreeuwen nog steeds dat het een lieve lust heeft. Het is koud vanochtend en dus zitten ze met hun vieren op een kluitje. Papa en mama komen met dikke krop af en aan gevlogen, het is etenstijd. Onze kat is inmiddels ook verslaafd aan de koolmezen-tv. Zij ligt languit in een stoel en volgt met grote ogen elke beweging. Soms drupt er wat kwijl op de stoel.

Een dezer dagen vliegen ze uit. Ik zal er niet bij zijn. Ik ga zelf vliegen. 

IMG 1313


Dinsdag 22 mei 2012

Koolmezen in de Correze

Buiten druipt de grijzigheid van de ruiten. Het mist, het regent en het is koud. Niet bepaald iets om fris en vrolijk het bed uit te springen. De vier (ja, het zijn er nog steeds vier) koolmeesjes zoeken beschutting bij elkaar. Ze hebben het ook koud. Gisteren keek een vriend mee die veel van vogels weet. Hij joeg me direct de stuipen op het lijf door te verkondigen dat door het koude weer er te weinig insecten zijn en dat de beestjes dus weinig te eten krijgen. Vandaar dat er al drie waren gestorven. Hij durfde geen enkele garantie te geven voor de resterende vier. En dus deed ik vanochtend met angst in het hart de tv aan. De lens was beslagen en dus duurde het nog een volle vijf minuten voor ik vier witte strepen kon tellen. 

De vriend wist ook te vertellen dat de dode vogeltjes niet zomaar over de rand van het nest werden gegooid. Dat was namelijk hetzelfde als een soort vlag planten met de tekst: Lekker hapjes in de aanbieding. De dode vogeltjes worden ver van het nest gegooid.

Kijk, dat geeft me nou toch weer hoop want de jongen worden nu zo groot dat papa en mama er veel moeite mee zouden hebben om ze ver van het nest te gooien. En dus blijven ze leven. Da's logisch. Om de logica een handje te helpen, heb ik wel broodkruimels neergelegd en gaat echtgenoot nog een vetbal ophangen. 

Koolmezen in de Corrèze

Van de zeven koolmeeskinderen zijn er nog vier over. Inderdaad, alle clichés over overleven hebben wij wel in de mond gehad de afgelopen dagen. Wie onderligt, komt nog maar lastig boven en delft bijna zeker het onderspit. Je moet je mond opendoen anders gaat je beurt voorbij. De meesjes met de grootste bekken ontwikkelen de grootste spieren en houden met gemak hun ondermaatse broertjes en zusjes er onder. Waarbij ook direct bewezen is dat in het eigen kleine nest, spieren belangrijker zijn dan hersens. Wie niet sterk is moet slim zijn, geldt misschien ook in de koolmezenwereld, maar het is lastig slim zijn als je een paar zware broers en zussen bovenop je hebt liggen.

Voor de koolmeeskinderen is het dus letterlijk erop of eronder. Ik noemde het eerder onschuldige diertjes, maar het zijn keiharde overlevers die hun broers en zussen eronder werken en, mochten die per ongeluk toch een rupsje krijgen, hen het eten uit de bek roven. Bek dicht! Trappen naar onder en likken naar boven is nog zo'n zeer toepasselijk gezegde. Onder moeders vleugels daarentegen gaat steeds minder op. De jongen worden te groot, al is het nog lang geen tijd om het nest te verlaten.

De koolmeeskinderen zullen niet delen. Ik heb de koolmeesouders hen dat ook niet zien aanmoedigen, zoals mensenouders dat wel doen, soms met de moed der wanhoop: 'Dat is niet aardig van je Bart-Jan. Nu heeft Els-Yvonne een een gat in haar hoofd. We hebben toch geleerd niet met je hockeystick er op los te rammen als je je zin niet kreeg? En Els Yvonne, hoe vaak hebben we niet gezegd dat de iPad voor jullie allebei is omdat Bart-Jan er pas op zijn zesde een voor zichzelf krijgt!'

Wat er van de drie dode koolmeesjes is geworden, is niet bekend. Of ze zijn verslonden door hun hongerige nestgenoten, of door moeder en vader in de nachtelijke uren uit het nest gewipt zijn, wij zullen het niet weten. Maar omdat er de laatste tijd ook weer wat straatkatten rondhangen, heb ik het vermoeden dat de koolmeeslijkjes onderaan het nestkasje, binnen no time werden opgesoupeerd door deze altijd hongerige meute. 

Er zijn dus nog vier koolmezen over, maar we houden ons hart vast. Eén kleintje doet niet zo vaak meer haar mond open en verzwakt dus. Wij vrezen het ergste en tellen de keren dat het diertje wel en niet te eten krijgt. 


IMG 1213


Woensdag 16 mei 2012

Koolmezen in de Corrèze

De kleine vogels beginnen nu echt vleugels te krijgen. Ook zijn ze niet langer kaal roze-paars, maar donzig blauwzwart. Vader en moeder vliegen af en aan, maar hebben volgens mij wel moeite om het spul 's nachts warm te houden. Vanochtend waren de velden weer wit uitgeslagen, wat betekent dat het even gevroren heeft. De thermometer geeft als laagste stand min 4 voor afgelopen nacht. Dat betekent 'Dag slaplantjes'. Net een paar dagen geleden in de grond gezet. 

We hebben nu ook het vogel-equivalent van luiers verschonen gezien. Pappa of mamma rollen babyvogel op de rug, drukken op buik en vangen witte poepje op in hun bek. Dat eten ze vervolgens op, of ze laten het buiten het nest vallen. Dat zie ik mensen-vaders nog niet doen. Die worden al misselijk als ze gewoon een strontluier moeten verschonen. Laat staan dat ze het ook nog even naar binnen moeten werken. 'Tis jouw beurt vanochtend schat..'

De jonge mezen groeien als KOOL. En dus groeien ook die muilen als kool. Ongelofelijk wat kunnen die beestjes een bek opzetten. Als ze zo met zijn allen hun bek omhoog steken, lijkt het net een bos witgele vleesetende bloemen, die wat wiegen in de wind. Zo bezien, zien de beestjes er gevaarlijk uit. Misschien is dat wel de bedoeling. Vermommen ze zich als een vleesetende plant, zodra vader en moeder van honk zijn. Kijk dat leer je nou allemaal als er een camera bovenhangt!

Terwijl ik naar de jonge vogels kijk, ben ik bezig met de situatie in Noord-Kivu. Dat wordt met de dag ingewikkelder en ernstiger. Daar ga ik vandaag even de tijd voor nemen. 

Dinsdag 15 mei

Koolmezen in de Corrèze

De embryootjes beginnen iets minder embryo te zijn. Ze krijgen wat dons op hun kopje en opeens zie je pennen in de vleugeltjes. Ze maken nu ook hoge piepgeluiden als moeder of vader het nest betreedt. Ook is duidelijk dat er grote muilen zijn en zeer grote muilen. En jullie raden het al, de zeer grote muilen krijgen telkens het meeste. Dit gaat mij zeer aan het hart en roep de moeder (of de vader) toe dat ze verdorie die kleine muilen meer moeten geven, niet die grote. Maar de natuur is net de grote mensenwereld. De grootste bek krijgt het meeste. De vogeltjes worden ook wat levendiger en hun halsjes zijn niet meer zo onvast. Kortom er zit groei in. Dat merkt moeder ook. Die heeft letterlijk moeite haar kroost eronder te houden. Als ze bovenop ze gaat zitten, piepen er tegenwoordig altijd wel een paar kopjes onderuit. Die gaan dan met die bek wagenwijd openzetten. Dat zijn natuurlijk de jongen met de grootste muil. Waarmee ze tegelijk ook maar weer bewijzen dat grote muilen ongelofelijke domkoppen zijn. Want hoe kun je nu eten verwachten als je moeder bovenop je zit. De kleine muilen houden zich stil en blijven lekker warm onder moeders lijf. Dat geeft me toch weer hoop voor die kleintjes. 

Maandag 14 mei

Koolmezen in de Corrèze

Of de koolmeesjes het allemaal nog doen, weet ik niet. Moeders zit breeduit op de vogeltjes, dus het is onmogelijk de brede witgerande muiltjes te tellen. We hadden nachtvorst, dus het is maar de vraag of die kale kleintjes, eigenlijk niet meer nog dan embryootjes, de kou allemaal hebben overleefd. Het blijft hulpeloos spul. Wel een blij bericht: vader heeft zich gemeld  en levert ook zijn aandeel in het familiegeluk. Hij vliegt af en aan met allerlei lekkers en overhandigt dit soms ook aan moeders als zij in het nest zit.. 

IMG 1185

Vogeltjes komen uit het ei.

Hieronder: moeder voedt


IMG 1213



Vrijdag 11 mei

Koolmezen in de Correze

Nog steeds is niet duidelijk hoeveel eieren nou echt zijn uitgekomen. In het nest ligt geen ei meer, buiten onder aan het nest zijn ook geen schillen te vinden, en bij het tellen kom ik nooit verder dan vijf of zes. Maar de deerniswekkende lijfjes zijn zo uniform gekleurd dat het lastig is ze te onderscheiden. Alleen als de grote witgerande muilen opengaan is het makkelijk, maar er gaan er nooit meer dan drie of vier tegelijk open, dus dat zegt ook niets.

Het is tot nu toe een meelijwekkend hoopje daar in dat nest. De vogeltjes zijn compleet blind en kunnen alleen een beetje rollen. Vleugels en verhoudingsgewijs grote poten doen nog helemaal niks. Moeder vliegt af en aan en zet zich dan breeduit op haar kroost.  Ben elke keer weer bang dat de jongen worden vermorzeld, maar dat is natuurlijk een vlstrekt onterechte angst. Moeder natuur weet wat het doen moet. Gisteren zag ik een andere koolmees in de boom vlak bij haar nest zitten, maar ik kon echt niet zien of het een stropdas droeg. 

De vertederende televisie begint een beetje saai te worden. Het wordt tijd dat er iets spannends gebeurt. Een cliffhanger dus. Jong gezin aangevallen door woeste buizerd? Nest gevallen omdat schroeven niet goed waren bevestigd? We zullen het zien vandaag.

Donderdag 10 mei

Koolmezen in de Corrèze (vervolg)

Gisteren rond vier uur waren alle eieren uitgebroed en voor zover ik de kale kopjes goed kan tellen, zijn alle zeven koolmezen uit het ei gekropen en bewegen ze, ook degene die gister bijna niet de eierschaal van zijn hoofd kreeg. Het zijn aandoenlijke hoopjes rozepaars leven. Hun kopjes en bekken disproportioneel groot in vergelijking met de rest van de weerloze lijfjes. De vleugels zijn niet meer dan wat rudimentaire aanhangsels, het dient nog tot niks.

De koolmezen hangen wat slapjes over elkaar als moeder koolmees buiten aan het fourageren is. Af en toe steekt er een zo'n witgerande muil omhoog, maar laat die al weer snel moedeloos vallen als er niks in wordt gegooid. Als moeder het nestgat verduistert steken ze met zijn allen hun kop omhoog. Wie de grootste bek heeft overleeft. Darwin is nooit ver weg.

Ik weet nog steeds niet of moeder alleen voor de kinders zorgt. Daar maak ik me een beetje zorgen over. Zou het een alleenstaande koolmees zijn met bijstandsuitkering, of is het een BOM-koolmees, een bewust ongehuwde moeder die met haar laatste eieren, op het laatste hormoonmoment van de bioklok, voor nageslacht wil zorgen. 

Nu gaat het misschien nog wel alleen, maar hoe moet dat als de kinders groter worden? Krijgt ze die zeven wel in haar eentje gevoed? Vandaag ga ik dus maar eens buiten het nest kijken. Controleren wie er naar binnen vliegt. Een Koolmees met stropdas is een vrouw, een koolmees zonder dus een man, zegt het boekje.

Woensdag 9 mei 2012

Mopperde ik afgelopen donderdag over het gebrek aan belangstelling van de Franse vogels voor onze prachtvilla's in de tuin, dat gemopper is direct verhoord. We hebben huurders, en nog wel in het nestkastje met de camera. Blijkbaar was er iets met de aansluiting want toen echtgenoot het eergisteren weer eens probeerde zagen wij luid en duidelijk een nest met zeven eieren. Kort daarop kwam een koolmees binnengestormd die zich breeduit op de eieren zetten, ze keerde en hier en daar een takje verschikte. Het vogeltje hijgde zo heftig dat ik bang was dat ze er in zou blijven.

Dat gehijg zorgt voor dilemma's. Wat nu als we moeder zien sterven boven op haar eieren. Grijpen we dan in? Kijken we actieloos toe terwijl moeder ligt te creperen? En hoe moet het met de jonge koolmeesjes? Als een of twee of allemaal het niet redden, moeten we machteloos toekijken hoe ze hongerig en dorstig het moede kopje laten hangen en de geest geven? Moeten we moeder dan rouwverwerking bieden? Kortom, de camera brengt onverwachte morele dilemma's. Meer weten betekent inderdaad meer zorgen. 

Voorlopig echter is er nog niets aan de hand. Moeder vliegt af en aan en blijft het nestje verfraaien. We proberen te ontdekken of het broeden door twee koolmezen gebeurt. Tot nog toe hebben we geen significante verschillen kunnen ontdekken, dus we gaan er van uit dat -volgens het boekje- alleen moeder zich bekommert om de eieren en het nest. Vader komt in actie als er brood op de plank moet komen voor zeven hongerige bekjes. Ik vraag me af waar hij uithangt. Is er een hangplek voor koolmezenvaders tot de eieren uitkomen? Heeft hij een eigen nest? Waar slapen koolmezen eigenlijk als ze niet broeden. Kortom, ik moet er maar eens een boekje op naslaan. 

 

Donderdag 3 mei

Rechtse pestherrie op het Franse platteland

Wie denkt dat het rustig is op het Franse platteland heeft het mis. De beek naast ons huis klatert oorverdovend, er is altijd wel een grasmaaier of kettingzaag aan de gang en dan zijn er natuurlijk de vogels. Putter, goudvink, koolmees, onze buren kunnen ze in een blik onderscheiden, maar voor mij zijn het vooral diertjes die pestherrie maken. En dan klinken ze nog vrolijk ook.

Het schijnt dat ze deze tijd het meeste lawaai maken omdat ze met zijn allen op zoek zijn naar een partner waarmee ze dan een nestje bouwen zodat er nog meer vogels komen die pestherrie maken. 

Omdat wij echte natuurliefhebbers zijn - paddestoel, reerug en  wildzwijnpaté we kunnen er niet genoeg van krijgen - hebben wij nestkastjes hangen. Een hele grote voor een uil, een penthouse voor zwaluwen, een appartemencomplex voor de koolmezen. Geen van deze aantrekkelijke panden kreeg bewoners. De vogels haalden hun neus op voor de stevige, groen beschilderde huizen. Uitsluitend in een door ons vergeten tochtig en lek kastje, vergelijkbaar met een onbewoonbaar verklaarde woning, nestelde zich een eigenzinnig koolmezenpaar.

Natuurlijk gaven wij niet op. Vorig jaar kochten wij er een superdeluxe villa bij: met camera, zodat wij dit jaar pril geluk via ons grootbeeld tv scherm zouden kunnen aanschouwen en het opgroeien van de pasgeboren schreeuwers dag na dag konden volgen. U begrijpt het al, wij staren dag na dag naar een zwart scherm.

Wellicht is het een kwestie van klasse. Fransen zijn daar nu eenmaal gevoelig voor dus waarom de Franse vogels niet? Wij wonen in een klein seinwachtershuis, terwijl onze buren een groot station hebben. Daar nestelen de vogels wel met graagte. Ik weet niet wat mijn buren zouden stemmen aanstaande zondag, maar mijn hart gaat natuurlijk uit naar François Hollande. Niet alleen is hij praktisch mijn buurman, hij is ook links. Onder zijn invloed komen misschien de vogels wel nestelen in prachtige nestkastjes bij een armetierig seinwachtershuisje.