Saturday august 24, 16.00 hrs
Three civilians were killed, several wounded today. One of them was killed during heavy protests in the center of the city. A south African soldier was heavily wounded. According to Lambert Mende, spokesperson of the government, there are 12 M23 prisoners.
Everything has calmed down a bit in Goma, but population is still very nervous. Many people tell me they will not sleep tonight, or sleep in a place they feel more secure. People at Monusco are also on edge. One of them told me he had a feeling M23 was planning to bombard the base.
Goma was in chaos this morning. People were furious about ongoing bombing of innocent civilians. They accused Monusco of not protecting the population. At first young people began to make barricades. After that a dead body was dragged through the streets out of protest against ongoing bombing and insecurity. Later on a protester died. Bystanders accused Monusco of having fired on the protesters. Monusco strongly denied.
During a pressconference Monusc-boss Martin Kobler accused M23 of manipulating the population in order to create more chaos. He also accused M23 of playing the ethnic card, by targeting a Tutsi-church, although he said, that attack was not yet confirmed.
Commander in chief Santos Cruz said that it was unacceptable M23 using civilians as a target. He called it a warcrime and a crime against humanity.'It's unacceptable they are creating chaos and manipulating the population against Monusco. We ask journalists not to accept this manipulation. We are fighting together with FARDC, we are together at the front and we do everything nessecary. Since yesterday, the special brigade with a mandate to neutralize M23, is fighting as well.
Santos Cruz said M23 were shelling Goma from hills at Kibati with long range weapons. They were outside security zone around Goma. M23 entered this security zone on wednesday. Monusco is now trying to neutralize positions of M23 in the hills to prevent further bombing. Santos Cruz emphasized they had no indication at all, bombs were coming from Rwanda. All indicates at M23, he said.
FARDC spokesperson Olivier Hamuli said they haven't moved an inch in the 48 hours they were fighting. They were holding positions. He said M23 threw boms on Rwanda to gain sympathy of Rwanda.
M23 denies throwing boms at Goma or Rwanda. They are accusing FARDC, because that would get Monusco into active fighting.
Yesterday spokesperson Lambert Mende accused rwanda of having crossed the border and fighting with M23. He said there were bodies found. Rwanda denies.
Saw some pictures today of the Monusco-bosses going to the battle field. Looked like a holiday trip with bulletproof vests and helmets. Everybody was smiling, making jokes. The new commander Santos Cruz seems a die hard and fully committed to clean North-Kivu.
And amongst all this chaos, people get married.
Saturday august 24, 2013, 11.00 hrs
Wanted to go to Ndosho area to see what was happening. But crowd was very angry. They are in the streets, protesting against @monusco. Was too dangerous to get camera out of bag. They were shouting, threatening. Saw on twitter worse happened to Dutch colleagues Andrea Dijkstra and Jeroen van Loon. They were almost lynched. Now i'm back in hotel room and following what's happening on twitter. This is a difficult situation for journalists. Not only because of angry mob. Everybody is so convinced of their fighting for the right cause, that they don't want to hear things that contradict their ideas. they get angry when you say something that don't fit into their ideology. Plus, lots of local media have their own agenda and their own interests as a lot of them are owned by politicians or entrepreneurs. In a war like this, I ask myself the whole time: who is giving me this information, who is profiting?
Foto's: Flag media
Saturday august 24, 2013
Things are heating up in Goma. This morning the town was shelled again. Unofficial numbers say at least two dead and several wounded. Young people from Ndosho, a quarter of Goma hit by a shell, started barricading the streets, out of sheer frustration. Almost at the same time, in the same quarter, people where dragging a dead body through the streets in protest against the shelling. It's a victim of this mornings bomb which fell at church St. Francois.
Everybody is pointing at each other: M23 points at Congolese army and FDLR, the Hutu rebels, FARDC says it's M23, people on the street say it's Rwanda. UN promised a thorough investigation.
I'm wondering where this new bombing will lead to. Fighting will become more intense, with Monusco's special brigade helping FARDC against M23. They are using full force so it seems. All morning there is the sound of helicopters swarming above Goma.
Vrijdag 23 augustus 19.00 uur
Just came 'home' from press conference at Monusco. It was a double PC: originally Mrs Flavia Pansieri, deputy High Commissioner for Human Rights, would have an 'interaction with the press'. But Monusco decided to combine her PC with a Q and A with Monusco-boss Martin Kobler and military chief of Monusco, general Santos Cruz. Off course Mrs Pansieri got not many questions. Most questions were about the battle 10 km outside Goma. Holland was very strongly represented: 2 journalist-compatriots were also at PC!
In the middle: general Santos Cruz, on the right Mrs Flavia Pansieri.
The head of Monusco, Martin Kobler was also present. He emphasized that Monusco will do everything to defend Goma and to make it impossible M23 will bomb the city again. The troops are very professional and very committed to the cause, he said. (does he mean it was different before?). He agreed with Kenny Katombe from Reuters. He also was very impatient. We are cooperating very well with the Congolese army and we will take strong, very strong action if M23 is threatening the population of Goma again.
General Santos Cruz admitted they were shocked by the bombing of M23. What happened yesterday was unacceptable. Even from criminals they didn't expect such irresponsible behavior (what behavior does he expect of criminals?). He said shells were fired outside the security zone, established three weeks ago. He was very happy that at that time they began to give priority to Goma.
That started another journalist: seems you protect Goma, but not North Kivu? Kobler answered vaguely but ended with: our new mandate is clear; we can neutralize armed rebel forces. General Santos Cruz added that they fought well yesterday and today with FARDC.
What about the special brigade, a journalist asked. I saw today they were at least one kilometer from the front. We were at the same place. So what does this mean? And here the general became more specific without becoming too specific. He said what intervention COULD mean, and in fact he was saying what it meant: using firearms, artillery, move the troops, use helicopters, coordinate actions with FARDC and know which role both play. 'We have had strong actions together since yesterday'. Andrea Dijkstra, a Dutch colleague said she saw this morning seeing a UN-helicopter throwing bombs. This was confirmed by Santos Cruz.
She also asked if all the eyewitnesses were wrong. They claim bombs came from Rwanda, not from front. But Santos Cruz said that even for him, with 44 years of experience, it was difficult to tell, were a missile comes from. So for unexperienced eyes it's very difficult. We have no indication at all, bombs were coming from Rwanda he said. Head of monusco, Martin Kobler said he experienced a atmosphere full of rumors, and he wanted to stay with the facts.
Facts: Congolese are sure the bombs came from Rwanda and are more than disappointed in Monusco. Monusco promised to protect them and they didn't.
Vrijdag 23 augustus 2013, 12.00 uur
Went to three bomsites and took following pics:
House nr 40, avenue Kasavusu,quartier Murara, commune de karisimsi (spelling of names might not be correct …)
Yesterday Tresor Kayubi was with three sisters in the house when the bomb fell, around 16.15 hrs. Two sisters were badly wounded. They are on the intensive care of Heal Africa. I was lucky, says Trevor. I don't know what we gonna do now. It takes a lot of money to rebuild the house.
Ecole Epeluberisi and the eglise Anglicaine, Office 2, quartier Murara (again names might be misspelled, still have to check). School was hit. The school was closed for the holidays, but housed a lot of 'deplacés' from Kanyaru Chiriya. According to eyewitnesses, there were three children wounded. One of them died in hospital Heal Africa. Also a guard was wounded.
60, avenue de la frontière, Katindo. House is owned by Belgian expatriate, Willy Boffin. He has no idea how much the damage is. He's not insured. 'In DRC that's absolutely useless.' Here nobody was hurt. Nobody was home exept a guard.
Part of bomb ….
Laatste nieuws: Er wordt nog steeds gevochten rondom Kibati, zo'n 14 km van Goma. Volgens Kenny Katombe van Reuters is M23 nu in de zone die gecontroleerd zou moeten worden door Monusco en de speciale brigade van Monusco. Tot nu toe is volstrekt niet duidelijk wie Goma onder vuur nam gisteren eind van de middag. Rwanda beschuldigt het Congolese leger, het Congolese lege beschuldigt Rwanda. Volgens Radio Okapi raakten vijf mensen gewond, onder wie drie kinderen. Lees hier hoe M23 de zaken ziet.
Beide partijen hebben er belang bij de gevechten op een ander niveau te brengen. Monusco liet eerder weten in actie te zullen komen als Goma onder vuur zou komen te liggen. Het Congolese leger heeft er belang bij als Monusco en de speciale brigade ook in actie komen. De beschuldiging van Rwanda dat het Congolese leger de bommen zelf afvuurde is dus geen onzin.
Net zo min als de beschuldiging van het Congolese leger dat met het afvuren van bommen op Goma, de rebellen van M23 enige rust krijgen omdat alle aandacht wordt gericht op Goma.
Er zijn geruchten over een grote anti-Monusco demonstratie vandaag. De bevolking is de loze beloften om ze te beschermen, helemaal zat.
Vrijdag 23 augustus 2013
BOEM….. En plots is er geschreeuw van alle kanten. Scheuren auto's weg, rennen mensen weg. Ik zit achterop een motortaxi en kijk onwillekeurig naar de lucht, komt er nog meer? Er is niets ze zien. Geen rookwolken, geen andere bommen. Ik kijk om me heen. Mijn hart bonkt. Alles beweegt, niemand ligt op de grond. Alle gebouwen zijn heel. Wat gebeurt er in godsnaam? De motortaxi met mijn fixer rijdt langs. James gebaart dat we een andere weg moeten nemen. We duiken de hoofdweg af, en racen over lavahobbels en door stof zo snel mogelijk naar het hotel. Hoe dichter we bij het hotel komen, hoe normaler het leven wordt. Niemand lijkt in de gaten te hebben dat er verder op in de stad iets is gebeurt. Wat? Ik heb nog steeds geen idee. Maar het was geen vuurwerk. In het hotel is alles rustig, maar het zoemt al van de geruchten. Er zouden drie bommen zijn gevallen in Goma. Een dus niet ver van de plek waar ik reed. Gewonden? Doden? Niemand weet het echt. Ik bel Monusco, de VN-vredesmacht, maar krijg geen gehoor. Ik bel Kenny, een andere fixer, en krijg ook bij hem geen gehoor. Ik bel de woordvoerder van het Congolese leger. Geen gehoor. Dan belt James: Er zijn waarschijnlijk drie bommen gevallen. In ieder geval één kind is dood.
Ik ben vies en moe, en ga op het terras van het hotel een biertje drinken. Het is er bizar rustig. Er is gelukkig internet, dus probeer ik via twitter meer uit te vinden hoe het zit. Er zijn opgewonden berichten, met niet veel meer informatie. Ik begin zelf te twitteren over wat ik (niet) zag en krijg een stroom van vragen. Die kan ik niet beantwoorden, dus ik bel Monusco weer. Die kunnen geen vragen beantwoorden, ze zitten in een vergadering. Als ik dat tweet, breekt er een stroom van retweets los, meestal (zo te zien) van Rwandese twitteraars.
Dan zie ik Austere, een lokale tc-journalist, in de hal van het hotel. Hij heeft beelden geschoten van panden die zijn getroffen door de (artillerie)bommen. Hij vertelt dat degene die hij zag, werd afgevuurd van de kant van Rwanda. Als ik dat twitter krijg ik schampere opmerkingen van Rwandese twitteraars. Een snijdt hout: kun je werkelijk iets zien in een halve seconde 500 meter aflegt? Ik zag ook niets, maar dat zegt ook weer niets, omdat ik er niet op bedacht was, niet naar de lucht keek.
Ik zit aan de rand van het meer, aan de overkant gloeien de lichtjes van Rwanda. Een Primus (ja ja Heineken) naast mijn computer, als een jongedame met haar telefoon in de hand, komt vragen of ze misschien een rare vraag mag stellen. Heel journalistiek antwoord ik dat er geen rare vragen zijn, maar diep in mijn hart denk ik van Amerikanen kun je alles verwachten. Ze houdt haar telefoon op. Op het scherm mijn twitter-avatar. Ben ik dat misschien? Ze hadden het hele hotel afgestruind om te zien of ze misschien die mevrouw konden vinden die twitterde vanuit wat niet anders dan hun hotel kon zijn.
Ze bleken afkomstig te zijn van een organisatie die vindt dat vrouwelijke journalisten meer aan journalistiek in probleemgebieden moeten doen. Ze waren in Goma om een tripje voor zes dames te organiseren, ergens in januari. Maar natuurlijk, als de situatie gespannen bleef, dan zou dat niet doorgaan. Ik rolde inwendig bijna onder tafel van het lachen, maar bleef uiterlijk strak geïnteresseerd. Het leverde me een biertje op. De dames gaan maandag terug. Dan zijn ze hier vier dagen geweest en denken ze wel te weten wat kan en wat niet kan. Levensgevaarlijk, dus ik vroeg of ze al hadden kennis gemaakt met William, (niet altijd) rots in de branding voor journalisten bij Monusco. William? Monusco? Ik kreeg medelijden met ze en bood aan hen bij hem te introduceren als ze wilden. Nou, ze wisten niet of hun programma dat toeliet.
Inmiddels was de journalistentafel op het terras (die vlakbij het stopcontact) aardig bezet geraakt. Kenny was er ook. Hij liet me beelden zien van de gevechten. Sorry Austere, maar van heel wat indrukwekkender kwaliteit. Opeens was het een echte oorlog. Vanochtend had Austere me beelden laten zien van soldaten in een kuil, bomen en een officier die ik niet kon verstaan. Kenny rende mee met de soldaten, dook weg als de soldaten wegdoken en wist ook nog overzicht shots te maken. Natuurlijk had hij zijn mooiste beelden in een loop van 1 minuut gezet, maar wie zou dat niet doen. Blijkbaar waren Kenny en Austere eerst bij elkaar geweest. Kenny vertelde dat hij Austere, die nog niet zo door de wol is geverfd, had geprobeerd uit te leggen wat hij moest doen. Blijkbaar had Austere geknikt en toch wat anders gedaan. Hij werd geraakt in zijn voet. Vandaar uitsluitend de beelden vanuit de kuil. Kenny had me meegevraagd die ochtend. Heel even aarzelde ik, maar gezond verstand overwon: ik had geen kogelvrij vest bij me, en misschien nog wel belangrijker, geen medium die mijn foto's of verhaal zou publiceren. Geen enkele reden dus om mijn leven te wagen.
Tja, onze media. Samen met Jan Hofdijk, mijn achtervang met zeer directe connecties bij radio, kranten en tv, geprobeerd Nederland te interesseren voor de situatie in Goma. Vanachter de meeste bureaus kwam beleefd gegeeuw. Gaap. Alweer? Daar vechten ze toch altijd? Gaap. Onbekend aantal doden? Gaap, gaap.
Vanochtend ga ik foto's maken van de gebouwen die zijn geraakt. Wil ik met mensen spreken die gewond zijn geraakt? Nee.
Als ik met ze praat, dan geef ik de valse hoop dat hun verhaal wordt gepubliceerd buiten Congo.
En oh ja, op de valreep kwam William van Monusco nog een persbericht brengen: 'Populated areas and UN positions were directly targeted by mortars and hit by indiscriminate fire. We will not tolerate attacks against civilians. I have ordered to take all action necessary to protect civilians and prevent an advance of M23, says Martin Kobler, head of Monusco.
Zo ongeveer het kortste persbericht dat ik ooit kreeg, maar interessant om te ontleden:
1. Geen woord over de bommen op Goma, noch het aantal doden of gewonden;
2. Geen woord over hun eigen acties: hebben ze teruggevochten toen ze werden aangevallen, of hebben ze zich teruggetrokken?
3. Kobler ordered: Wat een onzin, alsof ze al geen mandaat hebben om alles te doen om de burgers te beschermen en de opmars van M23 te stuiten.
4. Geen woord over de speciale brigade, toch zo'n 3.000 man, speciaal ingezet om jacht te maken op M23.
5. Geen woord over het aantal doden en gewonden bij de burgerbevolking, Monusco of de FARDC, het Congolese leger.
Er zou een persconferentie zijn vandaag. Ben benieuwd.
Donderdag 22 augustus
Allerlaatste bericht: de gevechten tussen M23 en de FARDC (en Monusco) zijn vannacht weer opgelaaid. Precies bij de bewakingspost in Kibati (ca 14 km van Goma) waar ik foto's nam. Overheidscommando's vallen de stellingen van M23 aan, zegt M23. De rebellen vallen ons aan, zegt de FARDC.
Donderdag 22 augustus 2013, deel 2
Mijn fixer had op de heenweg knoerthard gereden om zijn verloren tijd in te halen. hij brabbelde iets over watertekort en waterhalen, toen hij een uur later dan afgesproken op de hotelstoep stond. Terwijl kippen, geiten en mensen maakten dat ze wegkwamen, schreeuwde hij boven het lawaai van zijn 4x4 motor uit dat hij als journalist voorzichtig moest rijden, omdat hij een voorbeeld moest zijn. Waren journalisten immers niet altijd kritisch? Nou, dan mochten ze zelf geen fout maken. Ik knikte ja en om de beste jongen niet verder af te leiden van de weg vol gaten en kuilen, vastgelopen vrachtwagens en bravoerige motortaxi's hield ik stijf mijn mond dicht. Wij raceten in minder dan twee uur naar Bunagana, normaal gesproken doe je er een uur of drie over. …. wordt vervolgd, zie boven.
Donderdag 22 augustus 2013, deel 1
M23: We gaan over lijken
Hoewel politiek leider van M23, heeft Bertrand Bisimwa een uniform aan. De enige versiering op zijn camouflagepak is een epaulet met de Engelse vlag. 'Ach, je haalt je uniformen waar je ze krijgen kunt', zegt hij bijna met een knipoog. Het interview met deze ervaren communicator duurde bijna twee uur. Plaats van handeling: grensplaats Bunagana, waar ik meer dan een jaar van Monusco te horen kreeg dat dit plaatsje nooit zou vallen. Bisimwa vertelt glunderend dat het Congolese leger de benen nam en Monusco er alleen voor liet staan. 'Monusco schoot wel, maar ja, het zijn huurlingen. Binnen een paar uur was Bunagana in onze handen.'
Ik moet het interview nog uitwerken, maar een eerste indruk kan ik wel geven: Kinshasa is de grote boosdoener, ze doen grote concessies in Kampala, er is niets waar van alle beschuldigingen, ze verkrachten niet, ze stelen niet, ze moorden niet, ze worden niet door rwanda geholpen. Allemaal zwartmakerij van Kinshasa. De VN-experts, Human Rights Watch, lokale mensenrechtenorganisaties, ze verdraaien allemaal de waarheid. En mochten de onderhandelingen in Kampala mislopen, dan zijn ze bereid tot het uiterste te gaan; dan lopen ze over lijken tot ze de overwinning hebben bereikt. In een oorlog kun je maar twee dingen: verliezen of winnen en zij gaan winnen, zegt Bisimwa. Dat kan niet anders want M23 strijdt voor de goede zaak: vrede en veiligheid in Oost-Congo. Bisimwa dreigt voor de camera: hij herhaalt de zin dat hij over lijken gaat wel twee keer. Stel je voor dat ik dit zouden missen!
Op de terugweg vraag ik een vrouw langs de kant van de weg naar de situatie. Voelt ze zich veilig? Hoe gedragen de mannen van M23 zich? De vrouw kijkt verlegen om zich heen. Binnen de kortste keren wordt ze omringd door dorpsgenoten. Mannen nemen het woord. Ik weet dat ik niets moet geloven wat ze zeggen: in een groep zegt niemand hardop wat hij vindt. 'Alles is goed nu, alles was vroeger goed.' Wat M23 wil, daarvan hebben ze geen idee. 'Als wij te eten en te drinken hebben, vinden we alles best.'
Een eindje verder buiten het dorp, hou ik een andere vrouw aan. Die kijkt schichtig om zich heen, maar besluit na lang aandringen van mijn fixer/vertaler toch te praten. 'We zijn bang. 's avonds hoor je vaak schoten. De mannen van M23 plunderen regelmatig ons dorp. De vrouwen zijn niet veilig. De meeste nachten slapen we niet in ons huis, maar op ons veld. Dat is veiliger.' Een half uur eerder had Bisimwa gepocht dat zijn mannen uiterst gedisciplineerd waren. 'Vraag de mensen hier in het dorp naar ons gedrag. Ze zullen allemaal zeggen dat wij goede mannen zijn.' Als ik zeg dat dat begrijpelijk is, dat je je eigen nest niet bevuilt, haalt hij zijn schouders op. Even later moet hij verder terugkrabbelen. 'Natuurlijk, je hebt ze niet allemaal in de hand. Daarom mogen de officieren niet naar de kroeg, want dan worden ze dronken en vallen ze vrouwen lastig. Geen goed voorbeeld. Die mannen worden flink gestraft volgens de gedragscode die we in juni hebben gemaakt', zegt Bisimwa. Ik vraag naar de gedragscode. Er wordt iemand op uitgestuurd om hem te halen. De soldaat aarzelt: 'Het is het originele exemplaar.' 'Ach, zegt Bisimwa, geef maar. In het hotel bekijk ik het 'originele' exemplaar nog eens goed. Het is een slecht leesbare fotokopie, wel origineel ondertekend door Bisimwa, generaal de L'Arc (opperbevelhebber) en Benjamin Mbonimoa, uitvoerend secretaris.
Dinsdag 20 augustus 2013
De sfeer in Goma is veranderd sinds vorig jaar. Grimmiger. Berustender. De stad heeft meer zorgrimpels. De mensen lachten wel, maar de lach komt niet vanuit de diepte. Het is voor iedereen verstandig na zeven uur 's avonds buiten te komen. Dat geldt zeker voor de vrouwen. Eergisteren werd een vrouw verkracht, vermoord en daarna ondersteboven in een toilet gedumpt. Gruwelijke symboliek. Vorige week werd een winkelier vermoord. Die sliep in zijn winkel om zijn handelswaar te beschermen. Had hij zijn winkel alleen gelaten dan was de winkel helemaal snel geplunderd, nu had het nog een paar weken geduurd. Maar het kostte de winkelier zijn leven. De toegenomen onveiligheid in met name de buitenwijken van Goma, komt ook omdat M23 de deuren van de gevangenis openzette toen zij in november de stad tien dagen bezet hielden. Plotseling werd de stad overstroomd door lieden die niets hadden en die pakten wat ze konden.
Hun criminaliteit was van een andere orde dan die van M23, zo hoor ik van mijn vrienden. M23 ging systematisch te werk: banken, villa's en kantoren werden afgestroopt voor auto's, computers, geld. Die vrienden klapperen met hun oren als ik vertel wat Sylvestre graag zou zien: dat Rwandezen en Congolezen, zonder onderscheid van stam, met elkaar zouden kunnen werken en leven in Oost-Congo. Ik moet eerlijk zeggen, gezien de gespannen verhoudingen lijkt dat een ver droombeeld. Tijdens de vlucht van Entebbe naar Goma ontmoette ik een VN'er die zich bezig hield met grondeigendom in beide Kivu's. Hij vertelde dat het inderdaad waar was dat rijke Rwandese Tutsi's grond opkochten. Daarmee veranderde ook deels het karakter van het gebied: kleine boertjes verdwenen, grote veehouders namen hun entree. Masisi staat bekend om hun fantastische kaas; elk huishouden kan kaas maken. Die productie komt meer en meer in handen van de grote veeboeren. Rwanda had al de grondstoffenhandel min of meer in handen, nu neemt ze dus ook op agrarisch gebied de economie over. De mensen hier vrezen dat volgend jaar bij de lokale verkiezingen, opeens zal blijken dat autochtone Tutsi's of Rwandese Tutsi's tot hun vertegenwoordiger werden gekozen. Democratisch landjepik!
Gisteren was afmattend. Omdat afgelopen zondag dombo's bij de receptie van Monusco mij geen telefoonnummer wilden geven van Movcon (de divisie verantwoordelijk voor het transport van Monusco), was ik genoodzaakt mij, bepakt en bezakt, om acht uur 's morgens te melden bij de VN-basis. Movcon bleek een lange twintig minuten lopen te zijn, mijn koffers die op rolletjes moesten lopen, weigerden dienst, zodat ze leken op twee onwillige kleuters aan de hand van mama. Een meneer die me de weg wees, weigerde elke vorm van hulp. Daar had ik een dubbel gevoel over: het blijft lastig als een witte mevrouw achter een zwarte meneer te lopen die jouw bagage draagt, maar soms is het ook verdomd makkelijk als iemand een deel van je last overneemt. Movcon bleek uitsluitend bemand door een stagiair die bergens van af wist. Ik moest wachten op de chef. Een half uur later wist ik dat ik op de lijst stond van de vlucht van 11.30 uur en dat inchecken om 10 uur begon. Dat was over een uur. Traag begon ik aan de lange weg terug naar de ingang. Daar zou een bus stoppen om ons naar het station te brengen. Nu kreeg ik wel hulp. Een goedlachse jonge schoonmaker bood aan de zwaarste koffer over te nemen. Het duurde welgeteld 30 seconden voor hij begon over de slechte werkomstandigheden. Dat de onderaannemer hem uitkneep als een citroen en dat hij nauwelijks voor zijn twee zusjes kon zorgen. Tja. Natuurlijk is het waar, ook als het niet waar is. De jongen leeft een leven dat voor ons onbestaanbaar is. Alles wat ik geef, is de meest directe ontwikkelingshulp die je je maar kan indenken. Maar het is onmogelijk iedereen die ik tegenkom wat te geven. Dat wil ik ook niet. Maar het blijft verdomd lastig.
Op de luchthaven was bij de Monusco-desk de chaos compleet. Er stonden lange rijen, die om de een of andere reden plots werden weggestuurd. Later bleek dat het soldaten waren die met verlof gingen. Hun vliegtuig zat al vol met soldaten die aan de bak moesten, dus moesten zij wachten op een volgende vlucht. De Goma-passagiers van mijn vlucht werden apart gehouden. Altijd omineus. Wij zouden pas op het allerlaatst mee mogen, als bleek dat er ruimte over bleef van de passagiers naar Bukavu en verder. Zij moesten een aansluiting halen. Plots herinnerde ik me dat ik samen met collega Joseph, op deze plek, wel een uur of zes hadden moeten wachten. Eerst omdat zijn camera's veel zwaarder waren dan opgegeven, vervolgens omdat de eerste twee vluchten vol zaten.
Dit keer had ik geluk. Als laatste mocht ik aansluiten voor de eerste vlucht naar Goma. Yes! Maar geluk is een vluchtige substantie. In Goma bleek dat de bagage van de Goma-passagiers niet was meegevlogen. Die stond kalmpjes te wachten op vliegveld Entebbe. Tenminste dat zei een meneer van Movcon. Een andere meneer zei dat de koffers inmiddels ook wel in Bukavu konden staan. Wij moesten rond vier uur maar even bellen, dan konden ze meer vertellen.
De koffers zouden rond 17.00 uur arriveren. Echt? Vroeg ik ongelovig. Echt! Zei de vriendelijke meneer toen ik om vier uur belde. Met netwerkvriend James en taxi naar het vliegveld. Vol verwachting klopt ons hart. De gebruikelijke ingang naar het Monusco-deel van het vliegveld bleek dicht. Het was per slot van rekening vijf over vijf. Kantoortijd was al vijf minuten voorbij. Bij een andere ingang moesten wij onze identiteitsbewijzen inleveren. Er voor in de plaats kregen wij een plastic stripje waaruit bleek dat wij ons op het publieke deel van het vliegveld mochten begeven. Ik herkende een mede-Gomapassagier. Zijn houding was er een van totale wanhoop. Het vliegtuig bleek pas een uur later te arriveren en hij moest voor 18.00 uur de Rwandese grens over, anders had hij een probleem met het volgende deel van zijn reis vanaf Kigali. De Rwandese grens sluit tegenwoordig namelijk om 18.00 uur. Waar anders dag en nacht mensen van de ene naar de andere kant trokken, is het nu onmogelijk om nog de grens over te gaan na zes uur. Het is zelfs gevaarlijk om na zessen bij de grens te hangen. Politie, douane en anderen zijn zenuwachtig en grijpen snel naar hun geweren. Mijn hotel ligt vlakbij de grote grensovergang. Vanaf het begin van de weg tot aan de grens is een soort no-mans land ontstaan. Motortaxi's mogen er niet meer rijden. Mensen die er lopen en rijden worden scherp in de gaten gehouden.
Het zou er om spannen of ons vliegtuig nog wel zou kunnen landen, fluisterde iemand van Movcon in mijn oor. Het vliegveld sloot namelijk om zes uur. Maar weer een ander zei dat we ons er niets van aan moesten trekken: het vliegtuig was op tijd en zou landen met onze bagage. Ik wilde dolgraag de tweede meneer geloven, maar was toch geneigd de meer realistisch negatieve kijk van de eerste meneer te volgen. Eerst zien, dan geloven.
Het vliegtuig landde op tijd en als eerste kwam mijn prachtig blauwe koffer uit het vrachtbusje. Ongeschonden. Alles nog er in! Wat een wonder mag heten; het is bekend dat veel grijpgrage handen rommelen door de check-in bagage van Monusco.
Van douchen kwam niet veel. Ik was te moe. Van slapen ook niet. In de kamer naast mij stond de hele nacht op de 'doofstand' een televisie te brullen.
Zondag 18 augustus 2013
Het is zuur vanuit het vliegtuig te moeten kijken naar de lichtjes van Kigali in de wetenschap dat je er niet uit kunt. Dat je je vrienden daar niet kunt bezoeken, dat je niet even naar gevangenis 1930 kunt om Victoire Ingabire te zien. Dat heeft Kagame toch wel voor elkaar. Door het onthouden van visa maakt niet alleen een bezoek aan Rwanda onmogelijk, maar maakt hij mij het reizen in het hele gebied lastig. Wat had het een tijd en moeite gescheeld als ik in Kigali had kunnen uitstappen, nachtje in hotel Isimbi geslapen, en dan door met de bus naar Goma. Nu moet ik een grote omweg maken via Entebbe en met de VN-vredesmacht mee naar Goma. Als meneer Kagame het zou weten, lachtte hij misschien in zijn vuistje. Gelukkig weet hij het niet, ik hou mijn mond.
De vliegreis zelf had een wat bizar tintje. Naast mij kwam een enorme neger te zitten, die zonder te blozen zijn dikke arm ver over de stoelleuning hing -de onuitgesproken grens tussen twee vliegtuigstoelen- mij daarmee ver op eigen grondgebied terugdrong en ongeveer plat tegen het raam drukte. Eerst werd ik boos, en werd nukkig stil. Het gesprek kwam een beetje op gang toen hij vertelde missionaris te zijn met een vrouw en twee kinderen in Florida. Daar geloofde ik niets van, dus zei ik dat ik drugs smokkelde. Hij keek me eerst ongelovig aan 'Oh, really?', realiseerde zich blijkbaar dat hij zich in Amsterdam bevond, de drugspoel des verderfs, en begon toen honderd uit te vragen. Are you never afraid to het caught? Natuurlijk niet, ik heb een heel professioneel netwerk. Hij slikte alles voor een ongelofelijk zoete koek. Na een kwartiertje had ik genoeg van de grap, dus zei ik dat hij wel heel goedgelovig was, maar dat zoiets blijkbaar bij zijn vak hoorde. Waarop we in een geloofsdiscussie kwamen en hij me probeerde te bekeren. 'You're a tough cooky' riep hij uit na een half uur debat, geamuseerd gevolgd door een deel van onze medepassagiers. Dat vindt mijn broer ook. Hij probeert echtgenoot en mij ook regelmatig op het rechte geloofspad te laten terugkeren, tot nu toe zonder resultaat. Na deze vruchteloze poging trok de missionaris zich terug achter zijn koptelefoon. Ik keek naar de musical Les miserables (boek veel beter) en een aardige Britse film over bejaarde musici in een tehuis die trouwden en dood gingen. Daarna zag ik overal rondom het vliegtuig majestueuze, maar ook angstige onweersflitsen, want had ik niet eens een rampenfilm gezien waarin de bliksem insloeg of zo? Na het krijgen van zoveel vingerwijzingen, begon ik te twijfelen aan mijn ongeloof in god.
Die twijfel hield aan tot de volgende stoot van de missionaris. Want wat wil het zeggen als iemand in dienst van god, zo brutaal iemands anders ruimte in beslag neemt? Voor één keer beantwoord ik mijn eigen vraag: het is iemand die de regels van zijn baas niet erg serieus neemt, want hij kijkt niet naar zijn naaste.