Maandag 23 februari 2015
1. 'Klop klop.' 'Ja, wie is daar?'
Nederland, we hebben een gemene massamoordenaar voor u opgepakt. Fijn hè! Hier is hij. Geef hem een Laissez-passer en hij staat morgen bij jullie op de stoep in Kigali.'
'Eh, nee, bedankt. Aardig gebaar, maar we hoeven hem niet. Laat maar. Dag hoor.'
2. 'Klop klop'. 'Ja, wie is daar?'
'Hier Nederland weer. Weten jullie zeker dat jullie hem echt niet willen hebben? We hebben hier een hele gemene man, die heel veel mensen heeft vermoord. Of heeft willen vermoorden. Of gedroomd heeft dat ie veel mensen heeft vermoord. Die willen jullie toch wel hebben? Geef nou dat laisser-passer en hij is helemaal van jullie.'
'Dank Nederland, maar bedankt. We hoeven deze meneer niet. Zorg maar goed voor hem, doei!'
3. 'Klop klop'. 'Ja wie is daar?'
'Hier.. eh .. hier is Nederland weer eventjes…. We hebben hier nog steeds die gemene meneer die mensen heeft vermoord. Althans, dat denken we. En wij willen geen tehuis zijn voor massamoordenaars, dus willen jullie alsjeblieft deze meneer terug nemen, zodat jullie hem kunnen berechten? Hij heeft tenslotte gemoord in jullie land. Althans, wij hebben sterke aanwijzingen dat hij heeft gemoord. Althans, wij hebben een dossier samengesteld waaruit zou kunnen blijken dat hij heeft gemoord. Willen jullie hem echt niet?'
'Zeg, wat is er zo lastig aan het woordje 'NEE'?'
4. 'Klop klop'. 'Ja wie is daar?'
'Hallo, hier Nederland'
'Wat moeten jullie verdomme nu weer?'
'Die eh… die meneer, weten jullie nog … die van dat laisser passer …. Wij weten namelijk nu ook niet zo goed wat we met hem moeten doen. We hadden gedacht dat jullie hem met open armen zouden ontvangen. Deze massamoordenaar. Of althans de man waarvan wij het sterke vermoeden hebben dat hij massamoordenaar is, maar waarvan wij niet echt bewijzen hebben. Maar dat hoeft gelukkig niet met deze procedure. Weten jullie heel zeker, heel erg 1000 procent zeker dat jullie hem niet willen?'
'Zeg Nederland, READ OUR LIPS …. NO WAY. Hij komt er niet in. Hij krijgt dus niet zo’n flodderig papiertje, zo’n laisser passer, nu niet, nooit niet.
5. 'Klop klop'. 'Ja wie is daar?'
'Eh… eh…. '
'Je gaat me toch niet vertellen dat jullie nu al weer voor de deur staan met die meneer die wij AB SO LUUT niet willen hebben. Wegwezen. Zie maar wat je met hem doet, maar wij hoeven hem niet. Vort! Als jullie nog een keer terugkomen, dan roep ik die ambassadeur van jullie op het matje. Die eh Leoni. Om te vertellen dat het geleur met die zogenaamde massamoordenaars ons heftig de keel uit hangt en de betrekkingen tussen onze landen ernstig in gevaar brengt. Wegwezen nu, en wegblijven!'
Vijf keer klopte Nederland bij Rwanda aan de deur voor een laisser passer; een papiertje waarmee de man Rwanda in zou kunnen. Vijf keer werd dat papiertje geweigerd. Rwanda hoeft hem niet. Het woord 'gênante vertoning' is een eufemisme. Hoog tijd dat Nederland deze man vrij laat.
Het ligt overigens in het verlengde van de uitzetting vorig jaar; ook van een Rwandees die door de IND als massamoordenaar werd bestempeld. De man kreeg wel een laisser passer, maar de begeleidende Nederlandse politie moest hem bijna met geweld over de grens duwen. De rwandese douaniers wilden hem niet binnen laten. Ze kenden het papiertje niet en waren bang dat hun bazen 'not amused ' zouden zijn als ze hem toch binnenlieten. De man is nog steeds op vrije voeten, Rwanda heeft nog geen vinger naar hem uitgestoken.
Waar waren de Rwandese autoriteiten?
Dinsdag 14 oktober 2014
Jean Gervais Munyaneza landde gisteravond om ongeveer half acht op het vliegveld van Kigali. Hij werd begeleid door drie marechaussees die hem aan de Rwandese autoriteiten zouden overhandigen. Dat had de woordvoerder van het ministerie van Veiligheid en Justitie gezegd.
Je zou denken, de Rwandese autoriteiten zouden staan te trappelen om een van genocide verdachte Rwandees te kunnen ontvangen. Maar de Rwandese autoriteiten waren in geen velden of wegen te bekennen. In ieder geval niet zichtbaar. Integendeel. De Rwandese douane vond het 'laissez-passer' maar een eng briefje. Daar wilden ze Munyaneza niet mee binnen laten. Stel je voor dat zij er gedonder mee kregen. Het had een haartje gescheeld of hij had weer op het eerstvolgende vliegtuig naar Nederland gezeten. Iets wat zijn zwetende advocaten niet was gelukt.
Volgens de woordvoerder van het ministerie van Justitie wist Rwanda van de komst van Munyaneza, al was het alleen al vanwege het laissez-passer. Een laissez-passer is een tijdelijk reisdocument. Dat wordt alleen maar afgegeven worden als het ontvangende land, in dit geval Rwanda, instemt met de komst.
Munyaneza vertelde gisteravond dat het leek alsof de Nederlandse marechaussee er mee in hun maag zat. Ze wisten niet goed wat ze moesten doen en waren zelfs een beetje bang. Daar kan ik me alles bij voorstellen. Denk je dat je ontvangen wordt met een rode loper en handboeien voor de verdachte, sta je zelf opeens in een verdachtenbankje. En in Rwanda nog wel, dat land waar mensen verdwijnen en de president alles voor het zeggen heeft.
We zullen zien wat dit alles te betekenen heeft. Miscommunicatie tussen Nederland en Rwanda? Heeft Rwanda geen belangstelling voor Munyaneza die geen enkele politieke betrokkenheid bij de oppositie heeft? Of wil Rwanda laten zien dat alle andere Rwandezen die van genocide worden beschuldigd, waar ook ter wereld, niets te vrezen hebben, zodat alle rechters waar ook ter wereld hun 'OK' geven aan uitzetting of uitlevering?
Eerste Rwandees uitgezet
Maandag 13 oktober 2014
De Rwandees Jean Gervais Munyaneza is vandaag om 11.00 uur op het vliegtuig naar Rwanda gezet. Hij is daarmee de eerste Rwandees die wordt uitgezet. Hij werd begeleid door twee leden van de Koninklijke Marechaussee. Zij leveren hem direct over aan de Rwandese autoriteiten. Munyaneza wordt door de IND verdacht van genocide; hij zou een buurman hebben gedood.
Munyaneza ontkent alle beschuldigingen. Volgens hem is er sprake van opzet: mensen in Rwanda zouden uit zijn op zijn onroerend goed.
Munyaneza vroeg in 1997 asiel aan in Nederland, in 1998 werd hij toegelaten als vreemdeling. In 2001 kreeg hij een vergunning voor onbepaalde tijd. In 2009 begon de IND een onderzoek naar hem, omdat zijn naam voorkwam in drie openbare rapporten. Twee van die rapporten zijn van African Rights, een aan het Rwandese regime gelieerde mensenrechtenorganisatie. In 2011 wordt zijn vaste verblijfsvergunning ingetrokken.
In Nederland is weinig aandacht voor het lot van Rwandezen die worden beschuldigd van genocide, omdat veel politici en journalisten bang zijn te maken te hebben met een echte genocidair. In totaal zijn ongeveer 20 mensen beschuldigd van genocide door de Nederlandse Immigratie en Naturalisatie Dienst. Daaronder bevinden zich Lin Muyizere, de echtgenoot van oppositieleider Victoire Ingabire. Zij zit in Kigali een gevangenisstraf uit van 15 jaar na een door mensenrechtenorganisaties veroordeeld proces. Een ander is een broer van de nu uitgezette Munyaneza. Hij wacht in de gevangenis op het oordeel van het Europese hof.
Aan de basis van de beschuldigingen staat een Individueel Ambtsbericht. Hieraan wordt door de IND, het Openbaar Ministerie en rechterlijke instanties veel waarde toegekend.
Mijn onderzoek bracht aan het licht dat er van alles mis is met deze ambtsberichten. Getuigen en bewijsmateriaal worden niet gecontroleerd. De werkzaamheden van de vertrouwenspersoon die in Kigali het onderzoek uitvoert, worden evenmin gecontroleerd. Door de jaren is er weinig veranderd. Al in 1998 en 2007 constateerde de ombudsman dat er van alles mis was met de Individuele Ambtsberichten.
Twee Rwandezen wachten in een Nederlandse gevangenis of ze mogen worden uitgeleverd aan Rwanda. Dat is een andere procedure dan uitzetten. Bij uitlevering ligt het initiatief bij de Rwandese overheid. Nederland heeft geen uitleveringsverdrag met Rwanda. Als er wordt uitgeleverd gebeurt dit op basis van het Genocideverdrag.
De advocaten van de beschuldigde Rwandezen vrezen voor het lot van hun cliënten eenmaal in Rwanda. Er is niemand die controleert wat er met hen gebeurt. Rwanda staat niet bepaald bekend als het land waar de uitvoerende en rechterlijke macht onafhankelijk van elkaar opereren.
Buitenlandse Zaken kon nog niet vertellen of de Nederlandse ambassade voor zichzelf een rol ziet weggelegd als het gaat om uitgezette Rwandezen vanuit Nederland.