Zondag 5 april 2015
Nederland en de heksenjacht op genocidairs:
Immigratiedienst en OM spelen gevaarlijk spel
Weer heeft de IND een nieuw instrument gevonden om Rwandezen die beschuldigd worden van genocide, beentje te lichten: op een laat moment in de procedure schijnbaar zeer schadelijke informatie gebruiken. Het Openbaar Ministerie levert die informatie met graagte.
De procedure van meneer X is al een eind op gang. Met horten en stoten blijkt dat meneer onterecht zijn verblijfsstatus is afgenomen. Duidelijk wordt dat de 'bewijzen' van de IND niet zo heel veel voorstellen. Deze week is er een zitting bij de bestuursrechter.
De IND zit er een beetje mee in de maag. Maar wat een gelukkig toeval. Bij een borrel komt de meneer van de IND iemand tegen van het OM die bezig is met Rwanda dossiers. Ze kletsen gezellig en crunchen ondertussen wat kaaskoekjes en pindaatjes weg. ''Zeg, ik hoor dat de zaak van meneer X niet helemaal soepel loopt' zegt de OMmer tussen de borrelnootjes door. "Wij hebben nog wel wat materiaal, dat we toch niet kunnen gebruiken. Hebben?' De IND'er knikt heftig en verslikt zich bijna in zijn witte wijn. "Schrijf nog wel even een officieel verzoekje voor informatie', zo roept de OMmer terwijl hij zijn jas aantrekt.
De INDer schrijft een keurig briefje en een paar dagen later krijgt hij een keurige envelop op zijn bureau.
Het blijkt te gaan om een rechtshulpverzoek uit 2008 aan Rwanda. Rwanda stuurde daarop negen getuigenverklaringen die werden opgemaakt in 2002, 2003 en 2005. Volgens de getuigenverklaringen heeft meneer X deelgenomen aan vergaderingen waarbij werd opgeroepen tot genocide (7 getuigen), gaf hij opdracht om Tutsi's te doden (3 getuigen), gaf hij leiding aan de regionale Interahamwe (3 getuigen) en had hij een auto ter beschikking gesteld aan de Interahamwe (2 getuigen).
Nou, nou, nou, zul je zeggen. Dat is nog al wat. Dat is wel een echte moordenaar. We hebben er nu werkelijk een te pakken.
De IND gaat er waarschijnlijk van uit dat rechter precies zo zal reageren; hem een adreslabel omhangt en een cheque uitschrijft voor een enkeltje Rwanda, Champagne bij de IND, flesje wijn naar de behulpzame collega van het OM.
Maar wat staat daar nou eigenlijk? Die beschuldigingen slaan natuurlijk nergens op. Ze zijn algemeen geformuleerd, nergens worden data genoemd, plaatsen, andere deelnemers. Ze zijn zo algemeen geformuleerd dat je je er niet tegen kunt verweren. Want hoe moet je je verdedigen als je niet precies weet waartegen.
Ook: waarom heeft de IND niet eerder gebruik gemaakt van de gegevens van het OM? Waarom pas in een zo laat stadium? Ik veronderstel een toevallige ontmoeting, maar het kan natuurlijk heel anders zijn gegaan.
Maar nog belangrijker: het OM heeft de informatie NIET gebruikt voor een strafzaak. Blijkbaar waren er onvoldoende bewijzen om dit tot een succesvol einde te kunnen brengen, zo was de verwachting bij het OM. En dus worden de getuigenverklaringen over de schutting naar het IND gegooid. Die hoeven namelijk helemaal niks te bewijzen. Die hoeven alleen maar een heel klein beetje aannemelijk te maken dat meneer X weleens iets zou hebben kunnen gedaan.
Daarbij hebben raadsman Jan Hofdijk en ik, in onze factfinding mission van twee weekenden geleden, gesproken met een aantal getuigen uit Rwanda. Zij vertellen klip en klaar hoe mensen van Ibuka, de organisatie van genocide-overlevenden (uitlsuitend Tutsi's), hun leden aansporen mensen schuldig te verklaren. We hoorden hoe parket mensen probeert over te halen een bepaalde getuigenis te geven. En we hoorden hoe het getuigen tegen mensen wordt gepresenteerd als een leuk dagje uit, met gratis eten en drinken. Never mind dat je de betrokkene niet kende. Onderweg naar de rechtbank wordt er in het busje levendig met elkaar over gesproken.
Ja, Nederland wil geen thuishaven zijn voor massamoordenaars. Maar Nederland wil toch niet schuldig zijn aan het verkapt uitleveren van Rwandezen? Want er zijn aanwijzingen dat wie nu wordt uitgezet, direct de gevangenis in vliegt, ook al heeft Rwanda zelf helemaal niets. Het dossier stuurt de IND met graagte naar Kigali.