Tegenover vrienden vertellen wij graag over ons paradijs in de Corrèze. Paar hectaren grond, beekje door de tuin, midden in ruige natuur waar slechts een enkele toerist zich waagt, wat wil een mens nog meer.
Tot een paar dagen geleden had ik geen idee dat dit gebied het Niger was van Frankrijk. URANIUMLAND. Schepje in de grond, en hup, weer een stralend klompje rots. Ik herinner me nog een nachtmerrie-achtige droom vlak nadat wij het huis hadden gekocht. Ons huis in die prachtige natuur, was omringd door enge, gal brakende fabrieken waar zwarte mannetjes en vrouwtjes ongezonde dwangarbeid deden.
Die droom is dus niet ver bezijden de waarheid. In de Limousin, zo ongeveer bij mij naast de deur, wordt al vanaf het begin van de twintigste eeuw naar uranium gedolven. In de jaren zestig op echt grote schaal, het bedrijf Cogema, (nu Areva) haalde het spulletje uit grote, braakliggende gaten. In 2001 sloot de laatste mijn. Een rapport vindt dat de omgeving van die mijnen gelijk gesteld kan worden aan RADIOACTIEF AFVAL, zozeer heeft het uraniumresidu zich overal opgehoopt. Vooral stroomafwaarts van de mijnen moet het erg zijn. Ik woon dus in een stralende omgeving. De halveringstijd van Uranium 238 is zo’n 4,5 miljard jaar….
Wat er met het afval gebeurde, in de jaren der onschuld, toen veiligheidsmaatregelen nog veel te duur en volstrekt onnodig werden gevonden, lijkt op ons asbestdrama van Etherniet. In de buurt van die fabriek werden paden, wegen, parkeerplaatsen en boerenerven geegaliseerd met het zwaar kankerverwekkende materiaal. Dertig tot veertig jaar later kregen boerendochters, vrachtrijders en aannemers de rekening gepresenteerd in de vorm van asbestkanker, mesothelioom. Hier in onze Corrèze gebeurde hetzelfde en belandde zwaar radioactief rotsmateriaal uit de mijnen op parkeerplaatsen, boerenerven en wegen. Naar schroothandelaren en bric-a-bracs krijg je mij niet meer. Het schijnt dat veel radioactieve rotzooi is opgekocht door spullenboeren.
Stukken rots belandden ook bij moeders op de schoorsteenmantel. Als herinnering aan vaders mooie jaren in de mijn. Valt te becijferen hoeveel mensen eerder zijn gestorven vanwege dat stukje rots op de schoorsteen? De straling is namelijk niet alleen kankerverwekkend, maar kan ook al je lichaamsfuncties aantasten, zodat je gewoon eerder dood blijft. Ook naar het aantal miskramen en misvormde babies blijft het gissen. Resultaten van een grootscheeps bevolkingsonderzoek ben ik nog niet tegengekomen.
Actiegroepen hoor je nauwelijks. Hier en daar is wel site maar ik heb er nog geen ontdekt die me snel op de hoogte brengt van verleden, heden en toekomst als het gaat om de mijnen in de Limousin. Wel veel regio-vergaderingen over het opruimen van de rotzooi. Areva (voorheen Cogema) heeft complete plannen gemaakt; de overheid werkt mee. Er blijkt bij Montlucon een grote open mijn te liggen, Bellezane, waar alle radioactieve afval zomaar wordt gedumpt, Het volk mort wel, maar komt niet in opstand. Er wonen natuurlijk niet zoveel mensen. En de mensen die er wonen, zijn over het algemeen oud. De jongeren wonen in de steden, zoals Limoges en Montlucon en hebben blijkbaar andere dingen aan hun hoofd dan het leefgebied van hun ouders. In Frankrijk, bij uitstek een land van stakers, gaat niemand hiervoor de straat op.
Waarom ik pas nu weet wat er overal om mij heen gebeurde? Allereerst waren de mijnen nauwelijks zichtbaar als ze in bedrijf waren. En als ze werden gesloten: letterlijk zand eroverheen en boompjes erover. Ook volg ik het nieuws niet op de voet als ik in Frankrijk ben. Ik geef me ongegeneerd over aan het buitenleven en ben meer geinteresseerd in de voorraad hout, dan in de politieke knelpunten van dorp en stad in de buurt. Dat verandert nu, dat begrijpt u.
Het lijkt me trouwens fantastisch om een toeristische route van de voormalige mijnen te maken. Dat doen ze in het Ruhrgebied en Belgie ook, dus waarom niet bij ons in de Limousin. Theaters en musea erin en hup, de toeristen stromen toe. Dat er overal nog stukken radioactief schroot en rotsen liggen? Dat maakt het alleen maar spannend en vraagt ook om een nachtelijke versie. Lichtgevende planten, beekjes die oplichten als de zee na een warme zomerdag, ik kan niet wachten.