Rwanda-dag, oktober 2015
Aanstaande zaterdag 3 oktober is het dan zover: president Paul Kagame bezoekt ons land voor Rwanday day en op maandag 5 en dinsdag 6 oktober is hij hier voor een officieel werkbezoek dat in het teken staat van de landbouw. Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken is er ook een bedrijvendiner waar de president met minister Ploumen een vorkje mee zal prikken.
Met die Rwanda-day is iets merkwaardigs aan de hand. Zo was deze volgens een poster eerst gepland op zondag. Ik schreef me daarvoor in, maar dat bleek iets te zijn uitsluitend voor een Engelse delegatie, al sta ik officieel nog steeds ingeschreven.
Toen kwam er een mail met een soort persbericht en voor het contact wat emailadressen. Ik mailde naar een van die adressen en dat bleek de journalist te zijn die het bericht had gemaakt. Heel aardig stuurde hij mijn mail door naar de Rwandese ambassadeur in Den Haag. Nooit meer iets van gehoord.
Vervolgens kwam er een bericht op de site van de ambassade met de Agaciro facebook pagina en daarop stond een link waar je je kon aanmelden. Dat heb ik dus gedaan.
Vanochtend keek ik even of bekend was waar de dag werd gehouden, maar nee dus. Je organiseert iets en maakt pas op het laatste moment bekend bekend waar het is. Dan moet je dus de veiligheid van je president belangrijker vinden dan het aantal mensen dat naar die bijeenkomst komt. Of je weet dat de mensen zo graag de president willen zien, dat het hen niet uitmaakt waar het wordt gehouden. Ze zijn bereid door een rivier van snot te waden om Kagame de hand te drukken, bij wijze van spreken.
Vrijdagmiddag is er in Amsterdam een business event in het koninklijk Instituut voor de Tropen. Ik ga daar in ieder geval ook even een kijkje nemen. Een babbeltje maken met Rwandese en Nederlandse ondernemers kan best verhelderend zijn.
Zondag 4 oktober 2015
Weten onze koning en de koningin wel wie zij morgen een kopje koffie aanbieden?
Zelfs in Rwanda maakte ik niet mee dat de sfeer zo agressief en gespannen was als gisteren bij RwandaDay in Amsterdam. Vooral de onafhankelijke pers kreeg het te verduren. Hen werd het werken heel lastig gemaakt. Zo vertelde de cameraman van de VRT dat veiligheidsmensen geprobeerd hadden zijn camera kapot te trekken, werd een iPhone van online medium Jambonews gestolen en kwam ook ik er niet zonder kleerscheuren af.
Ik werd bedreigd door vier brede heren van de veiligheidsdienst toen ik met mijn iPhone foto’s wilde maken van een groep Rwandezen met blauwe en witte petjes die met spandoeken lieten weten dat zij erg van hun president hielden en dat hij erg welkom was in Nederland.
De heren doken op mij af toen ik mijn iPhone omhoog hield om af te drukken en sisten dat dit verboden was. Ik werd een beetje boos, wees om mij heen en vertelde dat wij ons hier op Nederlands grondgebied bevonden, dat dit duidelijk een publieke demonstratie was op de openbare weg, dat ik een journalist was en dat men hier gewoonlijk zijn werk kon doen als journalist. Wie waren de heren dat ze mij konden verbieden hun werk te doen. Op dat moment kwam er een vijfde bij ons staan. Hij riep: ‘Dat is Anneke, dat is Anneke’ en hij liet mijn twitterfoto zien. Daarop werd de sfeer nog dreigender. Ik was immers iemand met de intentie hun feestje te bederven, zo werd er al de hele ochtend getwitterd. Eerder al was mij als gewone bezoeker, de toegang geweigerd. Mijn online registratie was niet terug te vinden in de computer.
Natuurlijk.
Toen ik bleef vragen wie de heren waren om mij te verbieden foto’s te nemen, werden ze handtastelijk. Een van hen duwde me op de grond, terwijl een ander mijn telefoon uit mijn hand sloeg en er mee tussen zijn wit en blauw gepette landgenoten verdween. Houdt de dief riep ik nog, maar ik wist dat ik mijn telefoon voor de laatste keer in mijn handen had gehad. Gelukkig was een collega-journalist getuige van het gebeurde. Toen hij wat wilde ondernemen werd zijn weg versperd door heel brede Rwandezen. De boodschap was duidelijk.
Een meneer die vertelde van de organisatie te zijn kwam mij vertellen dat ik mijn telefoon terug zou krijgen als de politie zou komen. Hij zou er persoonlijk voor zorgdragen. En verder moest ik mijn mond houden, want anders zouden er nog wel heel andere dingen kunnen gebeuren dan de diefstal van mijn iPhone.
Natuurlijk.
Ik keek verbaasd om mij heen. Waren wij per ongeluk naar Kigali geteleporteerd? Bevond ik mij tussen duizend heuvelen? Maar nee. Iets verderop wapperden de vlaggen van het RAI-complex en vlak langs mijn voeten reden oer-Amsterdamse bussen.
Uiteindelijk kwam een aardige Amsterdamse politie-agent. Die kreeg te horen dat ik foto’s had willen maken en dat dit verboden was.
De agent trok zijn wenkbrauwen samen en zei kalm dat journalisten hier in Nederland gewoon mochten fotograferen. Dat dit persvrijheid heette. Daarop nam de organisator de agent mee naar weer een andere organisator. Na vijf minuten kwam de agent onverrichter zake terug. Mijn iPhone was weg en zou wel voor altijd wegblijven. Ik moest maar aangifte doen.
Vandaag ben ik van slag. De Rwanda Dag is georganiseerd door de Rwandese ambassade. Die is officieel onschendbaar. Maar betekent het ook dat de mensen die zij in dienst nemen of als vrijwilliger hebben aangesteld voor bijvoorbeeld een dergelijk evenement onschendbaar zijn? Dan zou ons land dus kunnen worden overgenomen door de eerste de beste ambassade, want alle mensen die klusjes voor ze doen, zouden onschendbaar zijn.
Ik laat het er dus niet bij zitten en ga klagen waar ik maar kan.
Erger nog is het dat president Kagame morgen wordt ontvangen door de koning en de koningin. Zouden zij weten dat hij verantwoordelijk is voor vele duizenden doden? Dat zeg ik niet, dat zeggen rapporten van de Verenigde Naties. Diezelfde VN waar Nederland zo graag tijdelijk lid van wil worden en waar Rwanda veel invloed heeft.
Zouden de koning en de koningin wel weten dat Canada hem de toegang heeft geweigerd eind september dit jaar?
Zouden de koning en de koningin wel weten dat hij alle oppositie heeft vermoord, in de gevangenis heeft gezet of weggejaagd naar het buitenland?
Zouden de koning en koningin weten dat heel veel Rwandezen in een soort permanente staat van angst leven, omdat hun president beslist over carriere of mislukking, leven en dood?
Dit zouden de koning en de koningin natuurlijk moeten weten. Als zij dat niet weten dan hebben minister Koenders en minister Ploumen hun werk niet goed gedaan, om maar een eufemisme te gebruiken.
Wir haben es nicht gewusst, dat is echt een brug te ver.
Woensdag 14 oktober 2015
Worden mijn bronnen in Rwanda beschermd?
Na de diefstal van mijn iPhone tijdens de Rwanada dag, kunnen sommige van mijn bronnen gevaar lopen. Zo simpel is het. Kan ik ze beschermen? Ik ben bang van niet. Zo zegt de Rwandese ambassade dat het hele gebeuren haar spijt en dat ze er alles aan doen om de verantwoordelijken te pakken te krijgen. Dat zegt de ambassade tegen het ministerie van Buitenlandse Zaken, zegt Buitenlandse Zaken tegen mij. Tegen collega's zegt de Rwandese ambassade iets heel anders, namelijk dat het om een individueel geval van een simpele straatroof ging.
De politie is er ook mee bezig. Zij vroegen mijn signalement zodat ze me kunnen volgen op de beelden die zijn gemaakt door straatcamera's. Ze namen de getuigenverklaring op van de collega die gelukkig bij me was. En ze zeggen dat ze nog steeds hard er mee bezig zijn. Dat geloof ik graag.
Om de mannen te kunnen achterhalen, is het nodig de naam te weten van diegene die op het Europaplein de vergunning aanvroeg voor de kleine demonstratie. Buitenlandse Zaken kan niet bij de gemeente de naam opvragen, dat ligt buiten onze competentie, zei mijn contact op het ministerie. De politie kan wel de naam opvragen, heeft dat niet gedaan omdat ze de naam niet met me mogen delen. Of ik zelf maar de naam van de aanvrager bij de gemeente wil opvragen. Hoewel ik het antwoord al weet, ga ik er natuurlijk toch een telefoontje aan wagen. Het zal wel weer een Wobje worden.
Gelukkig zijn er veel andere mensen mee bezig, die sturen brieven en stellen vragen aan het ministerie, ja zelfs aan de koning. Maar gerust gaan slapen en opgewekt weer op, is er de afgelopen dagen niet bij geweest. Vandaag zou Buitenlandse Zaken er op terug komen, voor de laatste stand van zaken. U hoort!
To the ambassador of Rwanda in The Netherlands
Jean Pierre Karabaranga
The Hague, October 29, 2015.
FORMAL COMPLAINT Email and per post
Honourable Mr ambassador, your Excellency,
On October 3, 2015, Rwanda Day, four people claiming to be security guards for the organization, prevented me from taking photographs of a demonstration outside conference centre RAI, Europaplein, Amsterdam.
I told them we were on public terrain, on a street in Amsterdam. I told them I was a journalist and that we have freedom of the press in The Netherlands. They would not listen to me. On the contrary they became angry when I tried to continue my work as a journalist.
They became even angrier when another person came to us, showing my photo on his mobile phone. ‘This is Anneke’, he said and the four security guards started to push me around. When I fell, one of the four security guards stole my telephone. He disappeared in the demonstration.
One of the security guards told me I could get my phone back, once the police arrived. He also threatened me. He said I must keep quiet now; otherwise worse things could happen to me.
When the police arrived, the man who stole my phone was gone. Off course I reported the theft to the police; they are investigating the case. Also the mayor of Amsterdam promised an investigation and a letter to the city council.
With this letter I make a formal complaint. As ambassador you were responsible for the organization of Rwanda Day. You failed to give proper instructions to the security people; otherwise they would have known that journalists could do their job freely on the streets in the Netherlands. You also ignored the instructions of the mayor of Amsterdam and the police: they explicitly told you the Rwandan security people could do their job inside RAI, but had no right to do anything outside the RAI building.
I’m not concerned for the material loss of my mobile phone. I’m concerned for my contacts in the phone. As you might imagine I have many contacts in and outside The Netherlands. I hold you responsible.
The ministry of Foreign Affairs informed me they had your promise you would do all possible to solve the problem. Up until now I have not received any information or acknowledgment from your side.
I therefore request you to do everything you can to trace the four people claiming to be from the security. I request you to do everything you can to trace my mobile phone. I request a formal excuse from you. I request information about the steps you have taken to solve the problem.
Rwanda perceives me as an enemy of the Rwandan regime, as having ties with the FDLR and as a genocide denier. But let me assure you: all of this is not true. I will never say there was no genocide. We all have seen the gruesome images. I was several times in your country and people are still scarred, visible and invisible. I have no ties with the FDLR.
Over the years I have come to love your country. But like a real human being, nobody is perfect, so neither is your country, neither is your regime as believe me, neither is ours. You know very well, here in Western Europe we, journalists and citizens alike, criticize our government if we think they do wrong. In your country things are done different. I hope there comes a day, we can discuss frankly and in good spirit the positive and the negative aspects of your country and mine.
Sincerely yours,
Anneke Verbraeken
Independent investigative journalist
+31 6 410 35 209
CC
Today per email
Michael Stibbe, directeur Sub Sahara ministerie van Buitenlandse Zaken
Bengt van Loosdrecht, adjunct directeur Afrika, ministerie van BuitenlandseZaken,
Tweede Kamercommissie Buitenlandse Zaken,
Burgemeester van Amsterdam,
Wouter Faas, politie Amsterdam
Thomas Bruning, algemeen secretaris NVJ
Tanja van Bergen, directeur VVOJ
Peter Verlinden, journalist VRT
Maandag 23 november 2015
Vandaag staat in de Volkskrant een artikel over immigranten uit Eritrea. Hoe het voor hen lastig is te integreren omdat de sociale controle groot is. Het leven van de immigranten wordt grotendeels bepaald door loyalisten van het regime die in de gaten houden of ze nog wel trouw zijn aan het bewind van hun vaderland. Op feesten, bijeenkomsten en evenementen zijn altijd wel vertegenwoordigers die iedereen in de gaten houden. Niemand durft zich openlijk uit te spreken 'Kritisch denken en spreken is systematisch uit de genen gewerkt', aldus een immigrant die wel durft te praten.
Het zal niemand verbazen dat de regimes van Eritrea en Rwanda veel overeenkomsten vertonen. Want het verhaal van de Eritrese immigrant lijkt sprekend op dat van veel Rwandezen in het buitenland. Als het even kan stuurt de ambassade altijd wel een mannetje of vrouwtje naar bijeenkomsten om in de gaten te houden wat er gebeurt. Zo waren er ook vertegenwoordigers van de Rwandese ambassade bij het kort geding van Iyamurenye en Mugimba op 13 november.
Natuurlijk zijn Eritrea en Rwanda lang niet de enige landen die proberen de 'eigen' mensen in het buitenland te beïnvloeden en in de gaten te houden. Turkije is een bekend voorbeeld en vorige week hoorde ik van verschillende kanten dat zelfs een absurd slecht georganiseerd land als Congo probeert macht uit te oefenen op landgenoten in het buitenland.
Hoe groot is de invloed van deze landen? Het lijkt structureel, niet incidenteel. En wat zijn de gevolgen? Als ik met Rwandezen praat, dan kijken ze altijd over hun schouder om te zien of er misschien iemand mee luistert. Er heerst veel wantrouwen.
Wij praten over vrijheid en mensenrechten, maar zijn niet in staat te verhinderen dat mensen op onze eigen Nederlandse bodem, worden bedreigd, geïntimideerd en soms zelfs gehersenspoeld. Wat betekent dit? Wie er meer over wil vertellen (anoniem) weet me te vinden.